مهارت های زندگی، ارتباط موثر، موانع ارتباط
یکی از مهارت های زندگی که در تعاملات ما بسیار تاثیرگذاراست مهارت ارتباط موثر است.
ارتباط یعنی انتقال پیام
هر وقت در انتقال پیام، پیام ارسالی عینا انتقال پیدا کنه می گوییم ” ارتباط موثر” بوده است.
اما اگر پیام منتقل نشد (قطع ارتباط) و یا پیام با تحریف و کم و زیاد (سوء تفاهم) منتقل شد می گوییم ” ارتباط غیر موثر” است.
بخش مهمی از مشکلات فردی، خانوادگی و اجتماعی انسان ها مربوط به همین ارتباط غیر موثر است.
هر چیزی که بتونه انتقال پیام رو قطع کنه و یا باعث سوء تفاهم بشه بهش میگن ” مانع ارتباط ”
موانع ارتباطی از این جهت که نمیگذارن ارتباط موثر برقرار بشه ، آسیبهای جدی به روابط وارد می کنند و باید برای حذفشون تلاش کرد.
موانع ارتباط
۱- امید دهی های بی مورد
گاهی در ارتباطاتمان تلاش می کنیم بارقه امید را در دل دیگران روشن کنیم بنابر این از جملاتی امید بخش استفاده می کنیم. ظاهر این کار کاملا عاقلانه به نظر می رسد اما جای یک سوال باقیست: امید دادن های بی مورد چه تاثیری بر فرد دارد؟
یکی از این دو احتمال وجود دارد:
فرد حس می کند که داریم سرش را کلاه می گذاریم و مثل بچه ها او را بی جهت دلخوش می کنیم
دوم اینکه فرد حس می کند ما اصلا موضوع را درک نکرده ایم
در هر دو صورت رابطه ما غیر موثر و کم رنگ می شود
بنابر این زمانی از عبارتهایی مثل:
پایان شب سیه سپید است
استفاده کنیم که دلیل عاقلانه ای داشته باشیم.در این موارد، کار عاقلانه این است که شواهد محکمی را به کمک خود فرد جمع آوری کنیم که باور کنیم امیدی هست.
پس :امید آفرینی بی مورد و بی دلیل باعث حل مشکلات نیست؛ بلکه عامل غیر موثر شدن رابطه است.
۲- انتقاد کردن
انتقاد در واقع یادآوری نقاط ضعف و کمبودهای فرد است و آدم ها دوست ندارند کسی از ضعیف بودنشون مطلع بشه و یا اون ضعف رو یادآوری کنه.
برای همین تمرکز روی نقد ارتباط رو غیر موثر و غیر مفید میکنه.مناسبه به جای تمرکز روی نقد، از تقویت نقاط مثبت استفاده کنیم و با گسترش نقطه قوت فرد ، ضعف ها رو کم رنگ کنیم.البته انتقاد موثر هم خودش یک هنر مهم و اساسی است که ان شاء الله در یک عنوان مستقل به اون می پردازیم.
۳- ذهن خوانی
بسیاری از مردم ، دلشون میخاد با یک نگاه به فرد مقابل ، افکارش رو بخونن و بدونن توی دلش چی میگذره.
این تلاش برای ذهن خوانی یک مانع مهم برای ارتباط میشه.وقتی داریم ذهن خوانی میکنیم در واقع دیگه به حرفها و ارتباط غیر کلامی طرف توجه نمیکنیم و در نتیجه به درستی متوجه پیام هاش نمیشیم برای همین ارتباط مون غیر موثر میشه و با قطع ارتباط یا سوء تفاهم مواجه میشیم.
۴- ناهماهنگی بین پیام های کلامی و غیر کلامی
همونطور که قبلا هم گفته بودیم، ما از دو طریق به دیگران پیام میدیم؛ کلامی و غیر کلامی. هرچقدر این دو مسیر با هم هماهنگ تر باشند پیام موثرتر میشه و درصورت ناهماهنگی پیام غیر موثر خواهد خواهد شد.مثال های ساده برای این مورد:
خانم در استقبال از آقاشون اظهار خوشحالی میکنه (خوش اومدی. خوشحال شدم …) اما چهره اش گرفته و بی حال است و در آهنگ کلامش هیچ نشونه ای از شادی نیست.
آقا در حالیکه چهره ای برافروخته پیدا کرده و نفس هاش کوتاه شده، ادعا میکنه عصبانی نیست و ….
۵- نصیحت کردن
نصیحت به معنای خیرخواهی است. بر اساس روایات نصیحت از وظایف مومنین نسبت به یکدیگر است. البته یادمان باشد که نصیحت در دو صورت مانعی برای ارتباط خواهد بود؛
اول اینکه: مکان و زمان مناسب برای نصیحت رعایت نشود.
دوم اینکه : نصیحت مفهوم ” من می فهمم و تو نمی فهمی ” پیدا کند.
بنابر این آقای محترم لطفا یادتان باشد که در هنگام پذیرایی از مهمان اگر احساس کردی چیزی متفاوت با خواسته شماست، همون جا و در حضور مهمانان شروع به نصیحت خانم نکن.
خانم محترم لطفا مراقب باش در حضور افرادی که برای آقای شما مهم هستند تذکر و نصیحت به آقا میتونه دلخوری و ناراحتی به دنبال داشته باشه.
والدین گرامی توجه داشته باشیم که بچه ای که خسته است یا تمام ذهنش به یک برنامه جذاب تلویزیونی معطوف شده، توان شنیدن نصیحت رو نداره.
۶- انکار
انکار به معنای نفی یک فکر یا یک احساس است. هر وقت شما وجود چیزی یا درستی آن را منکر شدی رابطه را با چالش مواجه کردی.اگر بخواهیم خیلی ساده به این موضوع بپردازیم باید بگوییم که :
آدم ها افکار و احساسات مختلفی دارند که ممکن است با آنچه می نظر ما هست متفاوت باشد.
اگر این تفاوت را نپذیریم و بخواهیم فکر و احساس خودمان را به طرف مقابل تحمیل کنیم رابطه قطع شده یا سوء تفاهم پیش میاد.
۷- پیشداوری
پیشداوری به این معناست که ما قبل از مواجه شدن با یک فرد یا یک اتفاق، در مورد آن قضاوت داشته باشیم.
مثلا: وقتی من می گویم:
پیرزن. پیرمرد. اصفهانی. شیرازی….
شما با شنیدن این کلمات چه فکری به ذهنتان می آید؟ به این فکرها پیشداوری می گوییم. پیشداوری ها مانع آن می شوند که ما بتوانیم ارتباط موثر برقرار کنیم.
تذکر: اگر پیشداوری ها بر اساس دلایل محکم شکل گرفته، مثلا : بر اساس اطلاعات موثق ما خبر دار شده ایم که فلان گروه دارای فلان صفت هستند،
در برخورد با یکی از افراد آن گروه باید به این پیشداوری توجه کنیم و غافل نشویم (تاکید میکنم که بر اساس دلایل موثق و محکم به پیشداوری رسیده ایم). اما یادمان باشد باز هم باید یادمان باشد که در دریافت و ارسال پیام ها دقت کنیم که پیشداوری اثر غیر واقعی بر ما نگذارد.
۸- عقلی سازی امور عاطفی
اشتباه گرفتن جایگاه امور عقلی و عاطفی یکی از رایج ترین موانع ارتباط است.
۹- سوال های زیاد، بی ارتباط و نابجا
پرسیدن کلید فهم است. اما اگر در یک ارتباط تعداد سوالات زیاد باشد، فرد با دو مشکل مواجه میشود:
اولا احساس می کند در حال بازجویی شدن است.
دوما سررشته کلام از دستش میرود و احساس می کند آنچه دوست داشت بگوید را نگفته است.حالا اگر این سوالات بی ارتباط با موضوع صحبت و ارتباط باشد مشکل را افزایش می دهدزمان پرسیدن هم مهم است. اگر زمانی سوال کنیم که فرد در اوج کلام است تمرکزش در صحبت کردن کم شده و نمی تواند منظورش را به خوبی بیان کند.پس:
اگر سوالات زیاد، بی ارتباط و نابجا مطرح کنیم، ارتباط رو غیر موثر می کنیم.
۱۰- مقایسه غیر منطقی
آدم ها از مقایسه شدن معمولا حس خوبی ندارند.
وقتی در ارتباط های مان کسی را مقایسه میکنیم (حتی درمواردی که میخواهیم به او الگو بدهیم و او را هدایت کنیم) به احتمال زیاد احساس بدی ایجاد میشود. بنابر این تا حد امکان افراد را مقایسه نکنیم و اگر خواستیم مقایسه کنیم ، خود فرد را با خودش مقایسه کنیم مثلا بگوییم قبلا فعال تر بودی….
۱۱- تشخیص گذاری
برخی آدمها خیلی دلشون میخاد مثل روانشناسان زبردست یا پزشکان خبره،
با یک نگاه و یا شنیدن فقط چند جمله،
تشخیصی دقیق و عمیق روی افراد بگذارند و همه گذشته و آینده آنها را برایشان بیان کنند.
این آدمها از دو نکته غافلند:
اولا: تشخیص گذاری های این چنینی، کار هر کس نیست و کمتر کسی این طور توانمندیها را دارد.
دوما : آدمها همان طور که به تشخیص نیاز دارند، به تخلیه شدن هم نیازمندند.پس اجازه بدهیم افراد حرفشان را بزنند
و ما خوب گوش کنیم تا:
انها را بهتر بشناسیم
و دوما احساس راحتی و تخلیه شدن پیدا کنند
۱۲- مزاحمتهای محیطی
هر چیزی که بتواند حواس ما را پرت کند یا تمرکز ما را در هنگام ارتباط به هم بزند، به عنوان مانع ارتباط به حساب می آید.
سر و صدا ، ارتباط همزمان با دو یا چند نفر، برنامه تلویزیونی، زنگ خوردن موبایل و تلفن و …. همگی جزو مزاحمتهای محیطی هستند و مانع ارتباط به حساب می آیند.
ارتباطی موثر و دلنشین است که از مزاحمتهای محیطی در امان باشد.
مرکز مشاوره زندگی به رنگ خدا
